پرورش خلاقيت در كودكان

 پرورش خلاقيت در كودكان  

خلاقيت مفهومي پيچيده و در برگيرنده  ابعاد مختلف علمي، فرهنگي، سازماني و فردي است. اگر بخواهند در جامعه اي اين مفهوم توسعه ابد و به شکلي پايدار تحقق يابد بايد در درجه اول شرايط علمي، فرهنگي، سازماني و فردي آن را به وجود آورند. زيرا اگر شرايط لازم و مناسب علمي فراهم نيايد هر نوع کوشش از نظر کيفيت و محتوا بي نتيجه خواهد ماند. همچنين اگر نتوانيم شرايط فرهنگي و سازماني تحقق و توسعه خلاقيت را ايجاد کنيم هر چه بکوشيم و توان علمي خود را افزايش دهيم باز هم نمي توانيم به توسعه اي پايدار دست پيدا کنيم.

معلم خلا ق و نقش او در پرورش خلا قيت دانش آموزان:
بسيار مي شنويم مي خوانيم و مشاهده مي کنيم که همه درباره شيوه هاي پرورش خلا قيت دانش آموزان بحث مي کنند. در حالي که دانش آموزان در مقام فراگيرنده و شکل پذير آموزش و پرورش به شدت تحت تاثير رفتار معلم قرار دارد. در دوره ابتدايي که اثرپذيري، نقش پذيري و انعطاف پذيري بيشتر به چشم مي خورد، ضرورت دارد که بيش از پيش از پرداختن به شيوه هاي پرورش خلا قيت دانش آموزان سعي کنيد يک معلم نوانديش، نوآور و خلا ق باشيد، زيرا معلم در ابتداي امر آموزش در نظر دانشآموز الگوي قابل اعتمادي است که سبب اثبات يا نفي يادگيري مي شود. اگر معلم آموزش خلا قيت را به دانش آموز به صورت کلا مي ارائه دهد، ولي خودش الگوي عملي خلا قيت نباشد براي او تناقض و تضاد شناختي به وجود مي آورد. اگر در گفتار خود شيوه آموزش و نحوه پرسيدن سوال شيوه برقراري ارتباط عاطفي و نحوه ارزشيابي خلا قي را بروز ندهيم و احساس و عاطفه خود را به شکل خلا قانه اي ابراز نکنيم هر چه تلا ش کنيم نمي توانيم به خوبي آموزش عملي باعث پرورش خلا قيت آنها بشويم. در حقيقت معلم بايد با رفتار عملي خود به شکل خلا قانه اي انديشه ها و افکارش را نمايش دهد و با ابراز احساس عاطفه و شکل هاي گوناگون کلا مي و غيرکلا مي خلا قيت، فرصت نمونه برداري ادراکي را براي دانش آموز فراهم کند تا او بتواند به خلا قيت و نوآوري دست يابد.  ضروري ترين گام معلم براي پرورش خلا قيت دانش آموزان تلا ش و کوشش او در پرورش خلا قيت خود اوست. ولي اين حرکت نبايد سبب شود که معلم از ياد دانش آموزان غافل شود. در اصل اين حرکت دو سويه است و از معلم به شاگرد و از شاگرد به معلم باز مي گردد. «بي آرتورا - کارين و رابرت بي ساند» درباره نقش خلا قيت معلم در زمينه توسعه خلا قيت در کلا س مي نويسد:
معلماني که از خود رفتار خلا ق نشان مي دهند، محيط هاي کلا س درسي به وجود ميآورند که خلا قيت را ارتقا مي دهند. اين معلمان از موانع حسي و فرهنگي در کلا س خود پرهيز مي کنند:
- آثار مطابقت  - ايمان بيش از حد به منطق  - ترس از اشتياه يا ناکامي  - خود ارضايي  - نداشتن استقلا ل  - اتکا به قدرت - کمال گرايي. اگر اين چند نشانه را در مورد معلم خلا ق و آفرينشگر در نظر بگيريم مي توانيم از همين امروز در جهت پويايي و خلا قيت بيشتر خود حرکت کنيم.»
خلا قيت در کلا س:
معلم دوره ابتدايي مي بايد ذهني فعال، پويا و اطلا عاتي علمي و به روز و کاربردي داشته باشد. معلم دوره ابتدايي بايد يک سلسله اصول و مباني را در جهت پرورش خلا قيت دانشآموزان در کلا س درس در نظر بگيرد تا بتواند دراين زمينه موفق شود.

 برخي از اين اصول به شرح زير است:
1- پرورش خلا قيت در آموزش ابتدايي نيازمند نوگرايي، انعطاف پذيري و تنوع در رفتار، گفتار و تدريس است.
2- اگر معلم ابتدايي پرتکاپو، با انرژي و فعال و با نشاط باشد سبب رشد خلا قيت در دانشآموز خواهد بود.
3- اعتماد به نفس معلم در رشد اعتماد به نفس در دانشآموزان ابتدايي خلا قيت است.
4- خطر پذيري، بارش فکري، يورش انديشه براي دانشآموز زمينه فن پرورش خلا قيت است.
5- ميل به تجربه هاي آموزشي ناشناخته، ترجيح دادن سادگي به پيچيدگي، طرح سوال، تحريک کنجکاوي، آموزش کشف محيط، جهت  دهي ذهني  دانشآموز، براي رشد خلا قيت در دوره ابتدايي ضروري است.
6- فشار نياوردن، تحميل نکردن دانسته هاي خود و تقويت مثبت دانشآموز ابتدايي در پرورش خلا قيت تاثير بسيار دارد.
7- بازي و فعاليت هاي آزاد و انعطاف پذير کلا س سبب رشد افکار و احساسات خلا قانه مي شود.
8- معلم شوخ طبع، خوش رو و داراي علا يق هنري باعث تحريک در رشد خلا قيت مي شود.
9- پرهيز از دانش جديد، روش هاي تازه، فکر نو، برنامه هاي جديد و ابراز وجود مانع رشد خلا قيت است.
10- گرايش به روش هاي تکراري، آموزش از روي عادت، پرسش و پاسخ کليشه اي، روح خلا قيت را در دانشآموز ابتدايي مي کشد.
11-  نداشتن تمرکز ذهني، تحمل نکردن، ابهام و تضاد وابستگي و انجام فکري نشانه نبود خلا قيت است.
12- رشد علمي، تجربه کلا سي، ارزشيابي مستمر از خود از عوامل رشد خلا قيت است.
پرورش خلا قيت در خانواده:
1- به انديشه ها، ايده ها و نظرهاي فرزندانتان بي اعتنا نباشيد و آنها را بي اهميت و ناچيز نشماريد.
2- فرزندانتان را با داستان، اسطوره و افسانه ها آشنا کنيد تا پشتوانه فرهنگي قوي و محکمي در اين زمينه داشته باشيد.
3- در صورت امکان به فرزندانتان حق انتخاب و آزادي عمل بدهيد.
4- با فرزندانتان از روياها و اميدهاي آينده صحبت کنيد.
5- طوري رفتار نکنيد که گويي فقط آن چه بزرگ ترها انجام مي دهند اهميت دارد.
6- به فرزندتان ياد بدهيد چگونه براي کاري که مي خواهد انجام دهد پيشاپيش برنامه ريزي کند و آينده نگر باشد.
7- اگر فرزندتان گوشه گير و خجالتي است در حضور ديگران از او تعريف کنيد و برايش احترام قائل شويد و در خلوت در آغوشش بگيريد.
8- ترس و تشويش خود را نسبت به دستگاه هاي صاحب اقتدار به فرزندتان منتقل نکنيد.
 کارشناس ارشد مديريت آموزش

نويسنده : ليلا مومنيان

منبع : سلامت نيوز